Τα παιδιά μου ζηλεύουν. Πως να το αντιμετωπίσω; (06/07/2018)
Κείμενο: Αλεξάνδρα Χατζησταύρου, Ψυχολόγος, Υπέυθυνη του Κέντρου για την Οικογένεια MY FAMILY NEST
Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν το αίσθημα της ζήλιας εκφράζεται μέσα από τις λέξεις και τις συμπεριφορές τους.Μια κλασική σκηνή από την καθημερινότητα μιας οικογένειας με δύο ή περισσότερα παιδιά είναι ένα σπίτι γεμάτο με παιχνίδια και τα παιδιά να μαλώνουν μεταξύ τους γιατί το ένα θέλει το παιχνίδι που κρατάει το άλλο. Τα νεύρα και η υπομονή των γονιών δοκιμάζονται καθώς μάταια αναζητούν λίγες στιγμές ηρεμίας στο σπίτι. Αντίθετα, γίνονται αποδέκτες μιας έντασης τα αίτια της οποίας πολλές φορές αδυνατούν να καταλάβουν. Στην πραγματικότητα είναι δύσκολο να ερμηνεύσουμε με την ενήλικη λογική αυτές τις αντιδράσεις καθώς απορρέουν από ενδοψυχικές διεργασίες των παιδιών με στόχο την ψυχολογική τους ωρίμανση.
Τι σημαίνει ένας τσακωμός για τα παιδιά
Όλα τα παιδιά τσακώνονται με τα αδέρφια τους ή με φίλους/συμμαθητές . Ο ένας θέλει το παιχνίδι που έχει ο άλλος! Είναι όμως τόσο απλό ;Αν είχαμε δύο ίδια παιχνίδια το πρόβλημα θα λύνονταν; Η ρήξη για τα παιδιά εμπεριέχει πολλαπλά νοήματα: ο εαυτός μου και η εξωτερική πραγματικότητα, ο άλλος ως απειλή για τον εαυτό, οι διαφορές των φύλων, διεκδίκηση , διαπραγμάτευση, διαφοροποίηση, όριο, παραχώρηση, ικανοποίηση και ψυχολογικές διαστάσεις του αντικειμένου, απώλεια της παντοδυναμίας. Τα παιδιά κατά τη διάρκεια του τσακωμού δοκιμάζουν μια σειρά από δεξιότητες και εκφράζουν συναισθήματα που εκδηλώνονται ως επιθυμία απόκτησης του αντικειμένου το οποίο έχει επενδυθεί φαντασιακά . Και αυτή η φαντασιακή επένδυση είναι που έχει αξία για το παιδί και όχι το παιχνίδι ως χρηστικό αντικείμενο.
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς
Αποφεύγουμε τη διαιτησία
Αφήνουμε τα παιδιά να διαχειριστούν μόνα τους τη διαφωνία τους και να αποφασίσουν πώς θα μοιράσουν τα παιχνίδια. Παρεμβαίνουμε μόνο για να αποτρέψουμε σωματική ή λεκτική βία. Μια τέτοια στάση μοιάζει αδύνατο να διατηρηθεί από την πλευρά μας γιατί οι καβγάδες είναι συχνοί και εμείς κουραζόμαστε .Όμως είναι σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας ότι μέσα από αυτήν τη διαδικασία της ρήξης τα παιδιά γνωρίζουν τον εαυτό τους και τους άλλους. Κάθε ρήξη είναι και μία νέα εγγραφή στον ψυχισμό τους.
Αποφεύγουμε τη σύγκριση-Κρατάμε ισορροπία
Είναι άδικο, αναποτελεσματικό και αντιπαιδαγωγικό να συγκρίνουμε τον τρόπο που τα παιδιά διαχειρίζονται έναν καβγά. Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός( όσο κοινότυπο και αν ακούγεται αυτό )και κάθε παιδί- επειδή ακριβώς είναι ένα όν σε εξέλιξη- πρέπει να το αντιμετωπίζουμε ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται. Προσπαθούμε να κρατήσουμε ισορροπία στα σχόλια μας και να καθρεφτίσουμε λεκτικά τη συμπεριφορά τους.
Αναγνωρίζουμε την προσπάθεια για διάλογο
Αν παρατηρήσετε τα παιδιά θα δείτε μικρούς ανθρώπους να εργάζονται και να προσπαθούν διαρκώς: να κατανοήσουν τον κόσμο γύρω τους, να ακολουθήσουν τους κανόνες και τα όρια, να αναγνωρίσουν και να μάθουν να εκφράζουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους με έναν κοινωνικά αποδεκτό τρόπο. Είναι σημαντικό να τους αναγνωρίζουμε την προσπάθεια που κάνουν και ειδικά σε ένα τόσο περίπλοκο θέμα όπως είναι η αντιδικία με τα αδέρφια τους. Αναγνωρίστε και επιβραβεύστε την προσπάθεια που μπορεί να κάνουν για να συζητήσουν και να διαπραγματευτούν σε ήπιους τόνους.
Ακούμε τη δική τους εκδοχή
Δώστε χώρο στα παιδιά να σας πουν τη δική τους εκδοχή για τον τσακωμό. Στόχος σας είναι να διευκολύνετε τη λεκτική επικοινωνία, να τα βοηθήσετε να εκφράσουν το σκεπτικό τους, να έχουν χρόνο για να επιχειρηματολογήσουν και να εκφράσουν τα συναισθήματα τους.
Δικό τους το πρόβλημα -Δική τους η Λύση
Τα παιδιά έχουν μια διαφωνία και αυτό είναι κάτι που συμβαίνει συχνά στη ζωή. θα πρέπει να καταλάβουν ότι μεγαλώνοντας θα καλούνται διαρκώς να βρίσκουν λύση σε μία σειρά από ζητήματα που θα ανακύπτουν. Καθώς το παιδί μεγαλώνει θα πρέπει να γίνεται σαφές ότι εκείνο είναι υπεύθυνο για την επιλογή που θα κάνει και φυσικά εκείνο θα αναλάβει και την ευθύνη των πράξεων του.
Ο τρόπος όμως που θα επιλέξουν να λύσουν τα θέματα τους, να διεκδικήσουν και να πάρουν αυτό που τους αναλογεί είναι η δική μας δουλειά ως γονείς , είναι οι ηθικές αξίες που θα μεταδώσουμε στα παιδιά , τα επίπεδα ανοχής μας σε μη αποδεκτές συμπεριφορές κτλ.
Η Ζήλια για το νέο μέλος στην οικογένεια
Η απόκτηση αδελφού είναι μια σημαντική αλλαγή στη ζωή του παιδιού. Η μετάβαση είναι εξαιρετικά δύσκολη καθώς η μαμά ασχολείται μόνο με το μωρό, είναι διαρκώς κουρασμένη, δεν έχει χρόνο για παιχνίδι όπως πριν και επιπλέον όλοι οι συγγενείς του λένε πως τώρα θα έχει ένα αδερφάκι να παίζει αλλά εκείνο βλέπει ένα μωρό να κλαίει ή να κοιμάται! Το παιδί πρέπει να μοιραστεί το χρόνο των γονιών, το δωμάτιο του, τα παιχνίδια και τα ρούχα του, με έναν τρόπο ¨εκθρονίζεται¨ και αυτή είναι μια απαιτητική διαδικασία που εγείρει και ποικίλα συναισθήματα: φόβος, θλίψη , ζήλια.
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς
Επιτρέψτε να εκφράσει τα συναισθήματα του
Μη φοβηθείτε να αφήσετε το παιδί να εκφράσει τα συναισθήματα ζήλιας, θυμού, αδικίας, απογοήτευσης που μπορεί να βιώνει. Ακούστε το παιδί με προσοχή δίχως να προσπαθείτε να αλλάξετε το συναίσθημα του. Νιώθει ζήλια και αυτή είναι μια πραγματικότητα . Συμπαρασταθείτε του σε αυτό το ταξίδι γνωριμίας με το αδελφάκι του.
Αφιερώστε του χρόνο
Είναι ένα ευαίσθητο θέμα ο χρόνος για μια λεχώνα. Όμως , μαμά και μπαμπάς μπορούν χωριστά να αφιερώνουν λίγο χρόνο στο παιδί για να μη διαταραχθεί εντελώς η καθημερινότητα του.
Ενισχύστε τη διαφοροποίηση
Είναι πιο μεγάλο από το αδελφάκι του και αυτό σίγουρα έχει και κάποια πλεονεκτήματα. Τονίστε τα δικαιώματα που έχει ως μεγαλύτερο παιδί, δώστε του τη δυνατότητα να έχει το δικό του χώρο, βοηθήστε το να καλλιεργήσει τα ενδιαφέροντα του και ενισχύστε το δεσμό με τους φίλους του. Έτσι θα μετριαστεί το αίσθημα απειλής που βιώνει από τη έλευση του νέου μέλους στην οικογένεια.
Η ζήλια δεν είναι απαραίτητα ένα αρνητικό συναίσθημα αρκεί να επιτρέπουμε στα παιδιά να την εκφράζουν. Η αδελφική σχέση είναι πράγματι απαιτητική, αν όμως τα ζητήματα που ανακύπτουν τα επεξεργαζόμαστε σωστά, τότε αυτή η σχέση μπορεί να φέρει πολλά δώρα στην ενήλικη ζωή των παιδιών!
Κέντρο για την Οικογένεια
Ψυχοθεραπεία-Εκπαίδευση -Έρευνα
Αλεξάνδρα Χατζησταύρου