Όταν η οικογένεια μεγαλώνει! (13/02/2018)
Κείμενο: Αλεξάνδρα Χατζησταύρου, Ψυχολόγος, Υπέυθυνη του Κέντρου για την Οικογένεια MY FAMILY NEST
Η είδηση ότι στην οικογένεια θα προστεθεί ένα νέο μέλος δημιουργεί πολλά και έντονα συναισθήματα σε όλα τα μέλη. Ενθουσιασμός, συγκίνηση, άγχος, ανυπομονησία είναι κάποια από τα συναισθήματα που μπορεί να βιώσουν οι γονείς ενόψει της μεγάλης αλλαγής που θα συμβεί στην οικογένεια.
Τι συμβαίνει όμως στον ψυχισμό του πρώτου παιδιού; Πώς εκείνο εκλαμβάνει την πληροφορία ότι θα αποκτήσει αδερφάκι; Τι διαστάσεις παίρνει στο μυαλό του η είδηση ότι θα υπάρχει και άλλο παιδάκι στην οικογένεια; Επιπλέον, τι θέλει να μας πει με τον τρόπο που επικοινωνεί μαζί μας σε λεκτικό και μη-λεκτικό επίπεδο; Τι μπορεί να δηλώνουν τα συναισθήματα του;
Το πρώτο παιδάκι μπορεί αρχικά να νιώσει έντονο ενθουσιασμό και ανυπομονησία για τον ερχομό του μωρού καθώς συγγενείς και φίλοι του τονίζουν τα θετικά της συνύπαρξης με ένα αδερφάκι. Έτσι λοιπόν το παιδί περιμένει να έχει παρέα στο παιχνίδι και πλάθει στη φαντασία του ένα φίλο που θα περνά μαζί του ωραία στο σπίτι.
Στην πορεία όμως μπορεί να παρατηρήσουμε εναλλαγή στα συναισθήματα του παιδιού, κάτι απόλυτα φυσιολογικό. Η χαρά και ο ενθουσιασμός ενδεχομένως να εναλλάσσονται με φόβο, θλίψη , ανησυχία.
Ο φόβος
Όσο πλησιάζει ο καιρός που θα αφήσετε το παιδί για να πάτε στο μαιευτήριο είναι πολύ πιθανό να νιώσει φόβο και άγχος για τον επικείμενο αποχωρισμό. Πόσο θα λείψει η μαμά; Ποιος θα με φροντίζει ; ποιος θα με παίρνει από το σχολείο; Και αν με ξεχάσουν; θα επιστρέψει η μαμά; Και αν δεν την ξαναδώ; είναι μερικές από τις σκέψεις που μπορεί να κάνει ένα παιδάκι.
Πώς να βοηθήσετε το παιδί
Εξηγήστε αναλυτικά τι θα συμβεί εκείνες τις ημέρες, πόσο θα λείψετε , γιατί δεν θα μπορεί να σας επισκεφτεί στο θάλαμο. Καθησυχάστε το δίνοντας του πληροφορίες για το ποιος θα αναλάβει τη δική του φροντίδα .Δείξτε του φωτογραφίες από τη δική του γέννηση και μοιραστείτε τα συναισθήματα σας για εκείνο τις πρώτες στιγμές που το πήρατε αγκαλιά. Αν είναι εφικτό περάστε έξω από το μαιευτήριο και δείξτε του το κτίριο. Τώρα το ¨μαιευτήριο¨ δεν είναι κάτι αόριστο, είναι ένα κτίριο μοιάζει με πολυκατοικία και εκεί μέσα σε ένα δωμάτιο θα είναι η μαμά.
Είναι επίσης πολύ σημαντικό να μιλήσετε με ειλικρίνεια στο παιδί και για τις αλλαγές που θα φέρει ο ερχομός του μωρού στην καθημερινότητα της οικογένειας το πρώτο διάστημα. Εξηγήστε στο παιδί ότι το μωρό χρειάζεται φροντίδα και προσοχή από όλη την οικογένεια και ειδικά από εσάς αλλά τονίστε του πώς η αγάπη σας για εκείνο παραμένει η ίδια. Αγκαλιάστε το παιδί και διευκολύνετε το να εκφράσει αυτό που νιώθει . Ακούστε με προσοχή και κατανοήστε την ανησυχία του..
Η θλίψη
Και έρχεται η στιγμή που με το καλό επιστρέφετε σπίτι με το μωρό. Το παιδί νιώθει μεγάλη ανακούφιση που είστε πάλι μαζί και προσδοκά ότι θα επανέλθει η καθημερινότητα της οικογένειας. Γρήγορα όμως καταλαβαίνει ότι τα πράγματα δε θα είναι ποτέ τα ίδια.. εσείς έχετε στραμμένη την προσοχή σας στο μωρό, το οποίο επικοινωνεί τις ανάγκες του άμεσα με το γοερό του κλάμα. Το μεγαλύτερο παιδί βιώνει μια πρωτόγνωρη κατάσταση: η μαμά δεν είναι πάντα διαθέσιμη για εκείνο.. αλλά και η υπόλοιπη οικογένεια και οι φίλοι ασχολούνται κυρίως με το μωρό .Το παιδί μπορεί να νιώσει θλίψη. Έχει μπει σε δεύτερη θέση .
Πώς να βοηθήσετε το παιδί
Αν η περίοδος της εγκυμοσύνης ήταν κουραστική , η περίοδος της λοχείας είναι εξίσου απαιτητική . Εξασφαλίστε σε ημερήσια βάση χρόνο με το μεγάλο σας παιδί. Παίξτε, γελάστε, διαβάστε ένα παραμύθι ή ότι άλλο εκείνο σας ζητήσει. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι είστε μαζί !
Αν το παιδί το θέλει μπορείτε να το εμπλέξετε στη φροντίδα του μωρού. Να σας φέρει μια πάνα κτλ.. Είναι σημαντικό όμως το παιδί να θέλει να εμπλακεί. Αν το παιδί επιλέξει να εμπλακεί ,επιβραβεύστε την προσπάθεια του.
Προσπαθήστε τις στιγμές που φροντίζετε το μωρό να έχετε επικοινωνία και με το μεγάλο παιδί: ένα παραμύθι που αφηγείστε, ένα τραγουδάκι που λέτε ή φτιάχνετε μαζί, τα νέα που σας λέει από το σχολείο και το ακούτε με προσοχή, δημιουργούν μια αίσθηση αρμονίας και φυσικά την ασφάλεια στο μεγάλο παιδί ότι εξακολουθείτε να το ακούτε και να το φροντίζετε.
Δεν είναι καλή επιλογή να του λέτε διαρκώς ότι είναι το μεγάλο παιδί της οικογένειας ,γιατί στην πραγματικότητα είναι και εκείνο παιδάκι και μάλιστα την περίοδο αυτή βιώνει μια μεγάλη ανατροπή σε αυτό που μέχρι τώρα ήξερε ως οικογένεια: ένα μικρό πλάσμα έχει εισβάλει στο σπίτι , όλοι τρέχουν να το ικανοποιήσουν και επιπλέον τονίζουν ότι πρέπει να το αγαπάει γιατί είναι το αδερφάκι του..
Ξεσπάσματα θυμού, φωνές, παλινδρομήσεις( πιπίλα, γιογιό, ύπνος στο κρεβάτι των γονιών) πρέπει να αντιμετωπιστούν από εσάς με ψυχραιμία και υπομονή . Όπως και εσείς έτσι και το παιδί χρειάζεται χρόνο για να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα της ζωής του.
Και βέβαια αυτό το διάστημα δεν προχωρούμε σε μεγάλες αλλαγές. Μη συνδέσετε την επιστροφή από το μαιευτήριο με την εγγραφή του στον παιδικό σταθμό. Αν η γέννα συμπίπτει χρονικά με την έναρξη της σχολικής χρονιάς φροντίστε να καθυστερήσετε την εγγραφή του παιδιού( αν πρόκειται να πάει πρώτη φορά) . Εκπαίδευση τουαλέτας, κόψιμό της πιπίλας κτλ. είναι ζητήματα που αποφεύγουμε να δουλέψουμε την πρώτη περίοδο της επιστροφής μας από το μαιευτήριο. Ήδη το παιδί βιώνει μια μεγάλη αλλαγή..
Η ζήλεια
Είναι απολύτως φυσιολογικό το παιδί να νιώσει ζήλια. Ήδη έχουμε περιγράψει πώς βιώνει το παιδί αυτήν την αλλαγή. Αξίζει να πούμε ότι τα παιδιά του ίδιου φίλου και τα παιδιά με μικρή διάφορά ηλικίας ( 2-2,5 χρόνια) νιώθουν εντονότερη ζήλια μεταξύ τους. Έντονη ζήλια μπορεί να νιώσει και το πρωτότοκο παιδί- αν και αυτή η εκτίμηση δεν επιβεβαιώνεται πάντα- .
Μιλήστε με το παιδί: εξηγήστε του ότι αυτό που αισθάνεται είναι ζήλια. Διευκρινίστε ότι έχει κάθε δικαίωμα να νιώθει έτσι αλλά σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να χτυπά το αδερφάκι του.Ζητήστε του όποτε σας έχει ανάγκη να σας το εκφράζει με λόγια ( να ζητήσει από εσάς παιχνίδι , αγκαλιές ).Τέλος ζητήστε από το παιδί να σας αναφέρει εκείνο αν βλέπει κάποια θετικά στην ύπαρξη του μικρού αδερφού .Βοηθήστε το παιδί να αναγνωρίσει και να εκφράσει το συναίσθημα του και παράλληλα φροντίστε να οριοθετήσετε τη βίαιη συμπεριφορά του. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα βελτιωθεί η επικοινωνία και θα ενισχυθεί ο δεσμός με το παιδί.
Η ζωή είναι ένα ταξίδι με πολλές ανατροπές . Τα παιδιά έχουν ανάγκη να σταθούμε δίπλα τους και να τα βοηθήσουμε να βιώσουν τις αλλαγές που αντιμετωπίζουν κάθε φορά με εποικοδομητικό τρόπο.
Κέντρο για την Οικογένεια
Ψυχοθεραπεία-Εκπαίδευση -Έρευνα
Αλεξάνδρα Χατζησταύρου