Σχολικοί βαθμοί και επιτυχία (;) (07/12/2022)
Έχουμε όλοι σκεφτεί και προβληματιστεί σαν παιδιά, αλλά και σαν γονείς τώρα πια, πόση σημασία έχει αυτό το νούμερο στο σχολικό έλεγχο, πόσο αντικειμενικά έχει μπει και πόσο πραγματικά αντιπροσωπεύει τη γνώση του αντικειμένου, την κατανόηση αυτού και την συνέπεια του μαθητή. Πόσο υποκειμενικός είναι ο βαθμός; Πόση σημασία έχει αν ο εκπαιδευτικός «συμπαθεί» το παιδί μας; Θα έπρεπε να υπάρχει καν το τελευταίο σαν προϋπόθεση;
Θα ξεκινήσουμε απαντώντας στο τελευταίο ερώτημα. Φυσικά και δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Τα αισθήματα και οι προτιμήσεις του καθενός είναι προσωπική του υπόθεση και έχουν απόλυτη σχέση με τα βιώματα, παλαιά και πρόσφατα, τις συνθήκες με τις οποίες έχει μεγαλώσει ο καθένας μας, το οικογενειακό περιβάλλον και το χαρακτήρα. Εάν ένα παιδί δυσκολεύει τον δάσκαλό του, είναι ευθύνη του δασκάλου να εντοπίσει τις αιτίες και να δημιουργήσει τρόπο επικοινωνίας. Είναι όμως και δική μας ευθύνη να βοηθήσουμε το παιδί μας να διαχειριστεί αυτή την τόσο σημαντική σχέση, με τέτοιο τρόπο ώστε να ανακαλύψει στοιχεία του εαυτού του. «Γιατί νομίζεις ότι ο κύριος Γιάννης συμπαθεί περισσότερο την Γεωργία από εσένα; Ποια είναι αυτή η συμπεριφορά που σε οδηγεί σε αυτό το συμπέρασμα;». Αυτή είναι μια πολύ ωραία, ανοιχτή ερώτηση η οποία θα μας δώσει κι εμάς στοιχεία να συνεχίσουμε την συζήτηση και να μην επηρεαστούμε από την πρώτη μας ανάγκη η οποία θα είναι να πάρουμε το μικρό μας αγκαλιά και να παραδεχτούμε πόσο κακός και άδικος είναι ο δάσκαλος ή ο κόσμος γενικότερα. Σαφώς και το τελευταίο μπορεί να συμβαίνει. Πολλές φορές. Προέχει όμως, να αντιληφθούμε την οπτική του παιδιού μας και να το βοηθήσουμε να διαχωρίσει το συναίσθημα από την πραγματικότητα.
Όλοι πιστεύουμε και πρεσβεύουμε ότι οι βαθμοί δεν είναι το τέλος του κόσμου. Φυσικά και δεν είναι. Όταν όμως πλησιάζει η στιγμή των ελέγχων επίδοσης, κυριαρχεί ένα καρδιοχτύπι. Σκεφτόμαστε, έστω και κρυφά ακόμα και από τον ίδιο μας τον εαυτό, πόσο πιο εύκολα θα είναι τα πράγματα αν πάμε στο σχολείο και όλοι οι καθηγητές μάς πουν πόσο καταπληκτικό, μελετηρό και υπάκουο είναι το δικό μας παιδί. Αμέσως αισθανόμαστε ότι, ναι έχουμε κάνει εκπληκτική δουλειά, όλοι οι δρόμοι είναι ανοιχτοί και η ζωή του πιο σημαντικού ανθρώπου για μας, στρωμένη με επιτυχίες. Δεν είναι καθόλου κακό να καμαρώνουμε. Αλλά, όλοι ξέρουμε ότι φυσικά τίποτα δεν αρχίζει και δεν τελειώνει στο Άριστα. Η εξέλιξη της ζωής μας (επαγγελματική, προσωπική, συναισθηματική), σε καμία περίπτωση δεν καθορίστηκε από έναν βαθμό. Μπορεί να την έκανε πιο εύκολη, για κάποιες θέσεις εργασίας που ο βαθμός του απολυτηρίου παίζει ρόλο, αλλά μέχρι εκεί. Όσο για παραδείγματα ανθρώπων που τα κατάφεραν εξαιρετικά καλά στην επαγγελματική τους πορεία ανεξάρτητα από τις σχολικές επιτυχίες; Πολλά, κάποια από αυτά δίπλα μας, κάποια γραμμένα στην Ιστορία…
Το ότι η κόρη μας πήρε 19 στην Γεωγραφία, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ξέρει πολύ καλά Γεωγραφία. Δεν σημαίνει επίσης ότι της αρέσει ή ότι θα σπουδάσει κάτι ανάλογο στο μέλλον. Αλλά, κυρίως, δεν σημαίνει ότι πρέπει να έχει και στα υπόλοιπα μαθήματα 19 ή ότι το επόμενο βήμα είναι το 20 και όχι το 18 ή το 15. Σημαίνει ότι σε αυτό το τετράμηνο πήρε 19 στη Γεωγραφία. Τίποτα άλλο. Εννοείται πως χαιρόμαστε, δείχνουμε τη χαρά μας, πανηγυρίζουμε μαζί της, αλλά εστιάζουμε στο συγκεκριμένο γεγονός. Δεν συνεχίζουμε την συζήτηση με ένα «Άντε και με ανάλογες επιτυχίες και στην Άλγεβρα!» ή «Ποιος σε πιάνει! 20άρι στρογγυλό στο επόμενο!». Αφού περάσει ο πρώτος ενθουσιασμός, εστιάζουμε και επιβραβεύουμε την προσπάθεια για αυτό το αποτέλεσμα και όχι για τα υπόλοιπα που προσδοκούμε. Ανάλογες θα πρέπει να είναι και οι επιβραβεύσεις και για το 14 στη Γεωμετρία, όταν έχουμε έναν μικρό αγωνιστή δίπλα μας ο οποίος, αν τον ρωτήσεις, δεν θέλει ούτε να ακουμπήσει μοιρογνωμόνιο.
Σίγουρα, όσο περνάνε τα χρόνια κι εμείς ως γονείς χάνουμε λίγο από το πόσο υπέροχοι, τέλειοι, μοναδικοί, είμαστε για εκείνα, τα πράγματα δυσκολεύουν. Έχουμε πια πέσει από το βάθρο μας και η προσπάθεια να προσεγγίσουμε το μέχρι χθες 7χρονο (μα πότε μπήκε στην εφηβεία αλήθεια;), είναι πολύπλευρη. Το σχολείο, οι υποχρεώσεις και οι επιδόσεις, είναι πολύ συχνά αιτία καυγάδων ανάμεσα σε γονείς και εφήβους. Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναρωτηθούμε, αν πραγματικά το πρόβλημα επικοινωνίας μας είναι οι βαθμοί ή χρειάζεται να ανακαλύψουμε από πού πηγάζει η δυσκολία στη σχέση μας. Πολλές φορές η απάντηση είναι τόσο εύκολη και τόσο δύσκολη ταυτόχρονα, που πελαγώνουμε στο τι μας είναι πιο σημαντικό τελικά. Η αλήθεια είναι πως το πιο σημαντικό από όλα είναι η σχέση με τον γιο ή την κόρη μας κι εμείς καλούμαστε (όπως σε όλες τι σχέσεις άλλωστε), να μάθουμε να επικοινωνούμε σε ένα άλλο, άγνωστο ακόμα, επίπεδο. Και, να είστε σίγουροι, ότι αυτή θα είναι μια από τις πιο σημαντικές γνώσεις που θα αποκομίσουμε. Γιατί ο σχολικός βαθμός θα ξεχαστεί πολύ πιο γρήγορα από ότι νομίζουμε, αλλά τη σύνδεση και την επικοινωνία με τα παιδιά μας θα την έχουμε ανάγκη για πάντα.